Hałas, spaliny, nerwowe manewry samochodami i brak bezpieczeństwa. Tak wygląda poranek przed niemalże każdą polską szkołą. Dzieci codziennie są zmuszane do przeciskania się między samochodami zaparkowanymi przed samym wejściem do szkoły, stojącymi na chodniku, zasłaniającymi przejście dla pieszych. Ulice przed szkołą powinny być bezpieczną i zdrową dla dzieci przestrzenią. Zachęcać do spaceru lub przyjazdu rowerem. To wspiera ich rozwój fizyczny, społeczny i wzmacnia samodzielność — mówi Agnieszka Krzyżak-Pitura, prezeska fundacji Rodzic w mieście, koordynatorka akcji. – Szkolne ulice powstają w całej Europie. Dzieci w Polsce również zasługują na bezpieczną drogę do szkoły. To ich podstawowe prawo zapisane w Konstytucji, a władze powinny je realizować.

Czym są szkolne ulice i dlaczego są ważne?

Szkolne ulice  to rozwiązania logistyczno-planistyczne, których efektem jest ograniczenie lub eliminacja ruchu samochodowego w otoczeniu placówek edukacyjnych. Pomagają rozwiązać problem braku bezpieczeństwa w drodze do placówki, ale także poprawiają jakość powietrza w otoczeniu szkoły. To ważne, bo jak podkreśla Profesor Marcin Szwed z UJ, autor badań NeuroSmog zanieczyszczenia pochodzące głównie z diesli oddziałują na dzieci natychmiast, pogarszając ich możliwość koncentracji. Wdychanie zanieczyszczeń powietrza, m.in. ze spalin samochodowych jest dużym ryzykiem dla zdrowia dzieci. Substancje jak dwutlenek azotu mogą powodować zarówno krótkotrwałe skutki,  jak i przyczyniać się do powstawania: astmy, ostrych infekcji dróg oddechowych, zaburzeń rozwoju układu nerwowego czy cukrzycy– komentuje Weronika Michalak, dyrektorka HEAL Polska, organizacji badającej m.in. wpływ smogu na zdrowie publiczne.

Szkolne ulice mogą mieć formę czasową (w godzinach rozpoczynania i ewentualnie także kończenia się zajęć) lub stałą. Najlepiej, kiedy towarzyszą im przynajmniej niewielkie zmiany w infrastrukturze, choćby meble miejskie, z których mogą korzystać uczniowie i lokalna społeczność. Zmiany zwykle dotyczą tylko kilkuset metrów i dobrze dopasowane do lokalnej sytuacji ułatwiają życie wszystkim zainteresowanym. Nie są też niczym nowym. Kiedyś standardem było takie planowanie przestrzeni, by szkoła była wewnątrz osiedla, bez dojazdu pod samą bramę — mówi Urszula Stefanowicz z Polskiego Klubu Ekologicznego Okręgu Mazowieckiego, który wydał niedawno raport „Szkolne ulice w Polsce”.

Ponad 600 społeczności szkolnych bierze udział w wiosennej edycji akcji Streets for Kids w Europie. Jej popularność wynika z tego, że chętnie angażują się w nią dzieci, a zmiany, jakich oczekują, często nie są ani kosztowne, ani trudne. Z badań, jakie Clean Cities przeprowadziło we Włoszech, gdzie akcja cieszy się dużą popularnością, wynika, że 88% z tysiąca ankietowanych dzieci chciałoby mieć szkolną ulicę. Sądzę, że polskie dzieciaki myślą podobnie — mówi Nina Józefina Bąk koordynatorka Clean Cities Campaign w Polsce. – Tej wiosny do akcji włącza się kilka tysięcy dzieci i rodziców z Warszawy, Gdańska, Bydgoszczy i Wrocławia, ale jesienią planujemy dotrzeć z akcją do większej liczby szkół. Naszym celem jest dotarcie zarówno do rodziców, jak i do lokalnych władz w celu pokazania, że bardziej bezpieczna i przyjazna przestrzeń przed placówkami edukacyjnymi jest możliwa — dodaje.

O tym, że zainteresowanie tematem szkolnych ulic rośnie, świadczy fakt, że wokół pięciu mazowieckich szkół w Legionowie, Płońsku, Nowym Dworze Mazowieckim, Wawrze i Piastowie monitorowane są gęstość i rodzaje ruchu drogowego oraz zanieczyszczenia powietrza z nimi związane. Po to aby zaproponować najlepsze rozwiązania na przyszłość. Zmiany mobilności w pobliżu szkół oraz dostosowanie prędkości i gęstości ruchu pojazdów mogą znacznie wpłynąć zarówno na poprawę jakości powietrza, jak i na bezpieczeństwo ruchu drogowego – mówi Barbara Król, koordynatorka projektu “Ulice Szkolne” z Partnerstwa dla Bezpieczeństwa Drogowego. 

Wydarzenia w ramach akcji obejmują przejażdżki rowerowe, zamykanie dróg, monitoring prędkości samochodów przed szkołami, gry, zabawy i pisanie listów do lokalnych władz o zmianę organizacji ruchu przed placówkami. Akcja #StreetsForKids poza Polską odbywa się m.in. w Belgii, Francji, Hiszpanii, Wielkiej Brytanii. Niemczech i we Włoszech.